Artykuł
Księżna Anastazja, córka Mieszka III Starego, żona księcia Bogusława I, obrała Trzebiatów na swoją siedzibę i założyła klasztor norbertanek. Na jej polecenie opat Otto z Białoboków sprowadził dziesięć zakonnic z fryzyjskiego klasztoru Betlejem i osadził je w miejscu zwanym Rubus Mariae. Księżna ustanowiła patronat klasztoru białobockiego nad kościołem w Trzebiatowie.
Książę Warcisław IV, w 1309 roku odwiedza Trzebiatów, potwierdza w akcie wówczas sporządzonym akt lokacyjny z 1277 r. oraz ogłasza niezależność miasta od klasztoru w Białobokach. Opat i książę oznajmiają, że: „ rajcom i gminie, na której położone jest miasto, podobnie jak obszar wewnątrz ustalonych granic, przyznaje się nieograniczone prawo własności”. Książę Warcisław przekazał także miastu prawo do ochrony portu Regoujście i rozciągnął strefę wolnocłową na Bałtyk na szerokość mili. Miasto mogło też odtąd pobierać opłaty celne. W 1322 r. od księcia Warcisława IV rada miejska Trzebiatowa otrzymała także prawo wydawania zezwoleń na wypłynięcie statku z określonymi towarami z portu po uiszczeniu opłat oraz zatwierdzania list na wywóz żyta, jęczmienia, mąki, piwa, chleba i innych produktów. Niewątpliwie przywileje te wpływały na rozkwit miasta.
Jan Bugenhagen, czołowy przedstawiciel protestantyzmu, teolog, organizator gmin protestanckich. Choć urodził się w Wolinie (1485 r.) to jednak znaczną część swego życia związał z Trzebiatowem. Od 1505 roku był rektorem trzebiatowskiej szkoły miejskiej. Dzięki jego staraniom poziom szkoły znacznie wzrósł i stała się ona sławna w wielu kręgach. Rok 1518 to ukończenie przez Bugenhagena historii miast pomorskich pn. „Pomerania”. Od 1520 r. zajmował się już głównie pismami i wystąpieniami Marcina Lutra i od tego czasu rozpoczął szerzenie na Pomorzu prądów reformacyjnych. Kiedy w Wirtemberdze poznał Lutra stał się Bugenhagen jego wiernym przyjacielem. W późniejszych latach pracował przy układaniu 17 artykułów, które stały się podstawą wyznania wiary augsburskiej, pomagał Lutrowi tłumaczyć Biblię na język niemiecki, angażował się w organizowanie parafii w Hamburgu, Lubece, był rektorem uniwersytetu w Kopenhadze.
Dorothe Schwartz, najsławniejsza trzebiatowska czarownica żyjąca w połowie XVII wieku. Była żoną Petera Ohmsa z Modlimowa. Powodem jej aresztowania zapewne było sąsiedzkie pomówienie. Jak pisze Agnieszka Szczepaniak w artykule „Trzebiatowski proces i egzekucja czarownicy Dorothe Schwartz” jakieś niekonwencjonalne postępowanie sprawiło, że przeciwko Dorothe wysunięto zarzut czarownictwa. Na temat pierwszego przesłuchania nie wiadomo nic. Drugie, jeszcze bez użycia tortur, odbyło się 10 maja 1679 r. przed fakultetem sądowym Uniwersytetu w Griefswaldzie. Dorothe, mimo straszenia jej różnymi narzędziami tortur nie przyznała się w tym przesłuchaniu do tajemnych praktyk. Wtedy sąd zdecydował o zastosowaniu tortur. Był to najpopularniejszy i najskuteczniejszy sposób zdobywania zeznań. 17 maja 1679 r. w Chomętowie rozpoczęło się kolejne, tym razem bardzo bolesne, przesłuchanie. Nakłuwanie znamion, przykładanie rozpalonego żelaza, zaśrubowanie nóg i rąk musiało przynieść efekt. Oskarżona szybko złożyła obciążające siebie zeznania. Okazało się, że utrzymywała kontakt z trzema diabłami, że zamordowała sąsiada, że uśmiercała zwierzęta, że brała udział w sabatach czarownic. Na podstawie tych zeznań postawiono ją 19 maja 1679 przed Radą Miasta Trzebiatów. Wyrok mógł być tylko jeden - skazanie na śmierć w płomieniach. Wyrok wykonano 6 czerwca.
Jan Rustem, znakomity malarz urodzony w 1762 r. w Konstantynopolu, związany z dworem Czartoryskich, dekorator wnętrz pałacowych. Sztuki malarskiej uczył się w królewskim atelier Marcella Bacciarellego. Terminował przy dekoracji komnat Zamku Królewskiego i Łazienek w Warszawie. Po roku 1785 bywał często wraz z dworem Marii Czartoryskiej Wirtemberskiej w Trzebiatowie, gdzie zajmował się dekorowaniem wnętrz pałacu, malował obrazy dla kościoła Mariackiego oraz wykonywał portrety, gdyż przede wszystkim był malarzem-portrecistą.
Karl Fryderyk Schinkel, znakomity architekt pierwszej połowy XIX wieku, reprezentujący kierunek romantyczny w architekturze, działał głównie na terenie Berlina ale zbudował również wielkie dzieła poza tym miastem, m.in. kościół św. Mikołaja w Poczdamie, pałace w Tepel i Babelsbergu, a w Polsce pałac w Owińskach, zamek w Kamieńcu Ząbkowickim i wiele innych. Król pruski Fryderyk Wilhelm III w 1809 r. zlecił temu architektowi i malarzowi namalowanie obrazu Trzebiatowa z widokiem zamku nad Regą. Schinkel przyjął zlecenie króla, przybył do Trzebiatowa i wykonał kilka szkiców do obrazu. Nie znalazły one jednak uznania Fryderyka Wilhelma.
Johann Gustaw Droysen, twórca tzw. pruskiej szkoły historycznej, uczeń Hegla. Urodził się w Trzebiatowie w 1808 roku w małym domku na Küterstrasse 245 (niektóre źródła mówią o domu „ze słoniem”, jako o miejscu jego urodzin). Przez większość życia silnie związany emocjonalnie z Trzebiatowem przez większość życia. W wieku 27 lat został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu w Berlinie. W 1833 r. wydał „Historię Aleksandra Wielkiego”, którą zwrócił na siebie uwagę ówczesnego świata nauki. W swoich kolejnych dziełach skodyfikował reguły pisarstwa historycznego.
Piotr Ludwik Lütke, profesor malarstwa krajobrazowego Akademii w Berlinie, na zlecenie Fryderyka Wilhelma III przybył do Trzebiatowa by namalować panoramę miasta. Dzieło powstało w 1809 roku i przedstawiało idealizowaną panoramę Trzebiatowa. Malarz ujął widok miasta z drogi prowadzącej do Kołobrzegu. Obraz Lütkego przedstawia nie tylko zabudowę samego miasta ale także zagospodarowanie terenów otaczających miasto oraz wiele scenek rodzajowych, które są istotnym źródłem informacji o składzie społecznym Trzebiatowa, miejscowej kulturze materialnej i życiu codziennym. Obraz najpierw „zawędrował” do Petersburga, podczas zawieruchy rewolucyjnej 1917 roku zniknął, odnalazł się później w Paryżu skąd trafił do Berlina, a stamtąd do Trzebiatowa. Po 1945 roku wywieziono go do Moskwy i dopiero po kilku latach ponownie wrócił na swoje miejsce tj. na ścianę w gabinecie burmistrza w trzebiatowskim ratuszu.
Johann Gottlieb Georgi, rosyjski uczony urodzony w 1729 roku nieopodal Trzebiatowa. Był synem miejscowego pastora, otrzymał gruntowne wykształcenie medyczne, studiował medycynę m.in. w Szwecji. Jego pasją była botanika. Georgi był członkiem różnych gremiów naukowych w Niemczech, Rosji i Francji. W uznaniu jego zasług na polu nauk botanicznych pochodzący z Meksyku kwiat nazwano „Georginią” (dzisiejsza dalia).
Księżna Maria Anna Czartoryska, urodzona w Warszawie (1768), wychowana w Puławach. Z relacji jej współczesnych wiemy, że była osobą bardzo wykształconą, uzdolnioną, łagodną, uczuciową i zafascynowaną poezją. W wieku szesnastu lat wydano ją za mąż za księcia Fryderyka Ludwika von Württemberg, którego wujem był Fryderyk, król Prus. Małżeństwo, mimo zapewnień Ludwika o miłości, okazało się pomyłką i dla Marii było pełne upokorzeń. Księstwo Wirtemberscy zamieszkali w Trzebiatowie, gdzie stacjonował pułk Fryderyka Ludwika. Maria uciekła w „swój” świat. Rysowała, wiele czytała ale głównie pisała wiersze. Z nadwornym malarzem Czartoryskich, Janem Rustemem odnawiała trzebiatowską rezydencję. Po zdradzie męża wystąpiła o rozwód i przeniosła się do Puław. Oddała się tam pisarstwu i działalności charytatywnej. Złotymi zgłoskami w literaturze polskiej zapisała się Maria Czartoryska pierwszą polską powieścią romantyczną pt. „Malwina czyli domyślność serca”. Ostatnie lata swojego życia spędziła u brata w Hotelu Lambert, w Paryżu. Adam Mickiewicz wspominał, jak prowadził ją do tańca, a Fryderyk Chopin dedykował jej kilka lat później skomponowane przez siebie cztery mazurki. Maria Czartoryska zmarła w 1854 r., jej prochy spoczęły w kościele w Sieniawie.
Lyonel Feininger (1871-1956), znakomity amerykański malarz i grafik niemieckiego pochodzenia. Malarstwo studiował w Berlinie, Hamburgu i Paryżu. „Zarażony” kubizmem Picassa znalazł swój własny styl, w którym charakterystyczną cechą było budowanie obrazu z pryzmatycznych form. W roku 1924 po raz pierwszy spędził urlop w Mrzeżynie. Tam znalazł swoje krajobrazy. Podczas spacerów brzegiem morza studiował formy chmur i kolory wody morskiej. Studiował kształty rybackich chat i łodzi. Często jeździł do Trzebiatowa, w którym szczególnie zainteresował go kościół Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny oraz urok trzebiatowskich uliczek. Ulubionym jego „morskim” tematem były żaglowce, kutry, jachty. Często budował zimą ich modele, by latem, puszczone w Mrzeżynie stały się przedmiotem szkiców, rysunków i obrazów. Po dojściu Hitlera do władzy Mrzeżyno się zmienia. Na wydmach powstają koszary wojskowe i lotnisko dla wodnopłatów. Szerzy się antysemityzm. Dla Feiningera Mrzeżyno staje się niebezpieczne z racji żydowskiego pochodzenia jego żony, Julii. Pożegnanie z ukochaną miejscowością nastąpiło w 1935 r. Dwa lata później wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W roku 2002 galerii w trzebiatowskim pałacu nadano imię Lyonela Feiningera.
Książę Warcisław IV, w 1309 roku odwiedza Trzebiatów, potwierdza w akcie wówczas sporządzonym akt lokacyjny z 1277 r. oraz ogłasza niezależność miasta od klasztoru w Białobokach. Opat i książę oznajmiają, że: „ rajcom i gminie, na której położone jest miasto, podobnie jak obszar wewnątrz ustalonych granic, przyznaje się nieograniczone prawo własności”. Książę Warcisław przekazał także miastu prawo do ochrony portu Regoujście i rozciągnął strefę wolnocłową na Bałtyk na szerokość mili. Miasto mogło też odtąd pobierać opłaty celne. W 1322 r. od księcia Warcisława IV rada miejska Trzebiatowa otrzymała także prawo wydawania zezwoleń na wypłynięcie statku z określonymi towarami z portu po uiszczeniu opłat oraz zatwierdzania list na wywóz żyta, jęczmienia, mąki, piwa, chleba i innych produktów. Niewątpliwie przywileje te wpływały na rozkwit miasta.
Jan Bugenhagen, czołowy przedstawiciel protestantyzmu, teolog, organizator gmin protestanckich. Choć urodził się w Wolinie (1485 r.) to jednak znaczną część swego życia związał z Trzebiatowem. Od 1505 roku był rektorem trzebiatowskiej szkoły miejskiej. Dzięki jego staraniom poziom szkoły znacznie wzrósł i stała się ona sławna w wielu kręgach. Rok 1518 to ukończenie przez Bugenhagena historii miast pomorskich pn. „Pomerania”. Od 1520 r. zajmował się już głównie pismami i wystąpieniami Marcina Lutra i od tego czasu rozpoczął szerzenie na Pomorzu prądów reformacyjnych. Kiedy w Wirtemberdze poznał Lutra stał się Bugenhagen jego wiernym przyjacielem. W późniejszych latach pracował przy układaniu 17 artykułów, które stały się podstawą wyznania wiary augsburskiej, pomagał Lutrowi tłumaczyć Biblię na język niemiecki, angażował się w organizowanie parafii w Hamburgu, Lubece, był rektorem uniwersytetu w Kopenhadze.
Dorothe Schwartz, najsławniejsza trzebiatowska czarownica żyjąca w połowie XVII wieku. Była żoną Petera Ohmsa z Modlimowa. Powodem jej aresztowania zapewne było sąsiedzkie pomówienie. Jak pisze Agnieszka Szczepaniak w artykule „Trzebiatowski proces i egzekucja czarownicy Dorothe Schwartz” jakieś niekonwencjonalne postępowanie sprawiło, że przeciwko Dorothe wysunięto zarzut czarownictwa. Na temat pierwszego przesłuchania nie wiadomo nic. Drugie, jeszcze bez użycia tortur, odbyło się 10 maja 1679 r. przed fakultetem sądowym Uniwersytetu w Griefswaldzie. Dorothe, mimo straszenia jej różnymi narzędziami tortur nie przyznała się w tym przesłuchaniu do tajemnych praktyk. Wtedy sąd zdecydował o zastosowaniu tortur. Był to najpopularniejszy i najskuteczniejszy sposób zdobywania zeznań. 17 maja 1679 r. w Chomętowie rozpoczęło się kolejne, tym razem bardzo bolesne, przesłuchanie. Nakłuwanie znamion, przykładanie rozpalonego żelaza, zaśrubowanie nóg i rąk musiało przynieść efekt. Oskarżona szybko złożyła obciążające siebie zeznania. Okazało się, że utrzymywała kontakt z trzema diabłami, że zamordowała sąsiada, że uśmiercała zwierzęta, że brała udział w sabatach czarownic. Na podstawie tych zeznań postawiono ją 19 maja 1679 przed Radą Miasta Trzebiatów. Wyrok mógł być tylko jeden - skazanie na śmierć w płomieniach. Wyrok wykonano 6 czerwca.
Jan Rustem, znakomity malarz urodzony w 1762 r. w Konstantynopolu, związany z dworem Czartoryskich, dekorator wnętrz pałacowych. Sztuki malarskiej uczył się w królewskim atelier Marcella Bacciarellego. Terminował przy dekoracji komnat Zamku Królewskiego i Łazienek w Warszawie. Po roku 1785 bywał często wraz z dworem Marii Czartoryskiej Wirtemberskiej w Trzebiatowie, gdzie zajmował się dekorowaniem wnętrz pałacu, malował obrazy dla kościoła Mariackiego oraz wykonywał portrety, gdyż przede wszystkim był malarzem-portrecistą.
Karl Fryderyk Schinkel, znakomity architekt pierwszej połowy XIX wieku, reprezentujący kierunek romantyczny w architekturze, działał głównie na terenie Berlina ale zbudował również wielkie dzieła poza tym miastem, m.in. kościół św. Mikołaja w Poczdamie, pałace w Tepel i Babelsbergu, a w Polsce pałac w Owińskach, zamek w Kamieńcu Ząbkowickim i wiele innych. Król pruski Fryderyk Wilhelm III w 1809 r. zlecił temu architektowi i malarzowi namalowanie obrazu Trzebiatowa z widokiem zamku nad Regą. Schinkel przyjął zlecenie króla, przybył do Trzebiatowa i wykonał kilka szkiców do obrazu. Nie znalazły one jednak uznania Fryderyka Wilhelma.
Johann Gustaw Droysen, twórca tzw. pruskiej szkoły historycznej, uczeń Hegla. Urodził się w Trzebiatowie w 1808 roku w małym domku na Küterstrasse 245 (niektóre źródła mówią o domu „ze słoniem”, jako o miejscu jego urodzin). Przez większość życia silnie związany emocjonalnie z Trzebiatowem przez większość życia. W wieku 27 lat został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu w Berlinie. W 1833 r. wydał „Historię Aleksandra Wielkiego”, którą zwrócił na siebie uwagę ówczesnego świata nauki. W swoich kolejnych dziełach skodyfikował reguły pisarstwa historycznego.
Piotr Ludwik Lütke, profesor malarstwa krajobrazowego Akademii w Berlinie, na zlecenie Fryderyka Wilhelma III przybył do Trzebiatowa by namalować panoramę miasta. Dzieło powstało w 1809 roku i przedstawiało idealizowaną panoramę Trzebiatowa. Malarz ujął widok miasta z drogi prowadzącej do Kołobrzegu. Obraz Lütkego przedstawia nie tylko zabudowę samego miasta ale także zagospodarowanie terenów otaczających miasto oraz wiele scenek rodzajowych, które są istotnym źródłem informacji o składzie społecznym Trzebiatowa, miejscowej kulturze materialnej i życiu codziennym. Obraz najpierw „zawędrował” do Petersburga, podczas zawieruchy rewolucyjnej 1917 roku zniknął, odnalazł się później w Paryżu skąd trafił do Berlina, a stamtąd do Trzebiatowa. Po 1945 roku wywieziono go do Moskwy i dopiero po kilku latach ponownie wrócił na swoje miejsce tj. na ścianę w gabinecie burmistrza w trzebiatowskim ratuszu.
Johann Gottlieb Georgi, rosyjski uczony urodzony w 1729 roku nieopodal Trzebiatowa. Był synem miejscowego pastora, otrzymał gruntowne wykształcenie medyczne, studiował medycynę m.in. w Szwecji. Jego pasją była botanika. Georgi był członkiem różnych gremiów naukowych w Niemczech, Rosji i Francji. W uznaniu jego zasług na polu nauk botanicznych pochodzący z Meksyku kwiat nazwano „Georginią” (dzisiejsza dalia).
Księżna Maria Anna Czartoryska, urodzona w Warszawie (1768), wychowana w Puławach. Z relacji jej współczesnych wiemy, że była osobą bardzo wykształconą, uzdolnioną, łagodną, uczuciową i zafascynowaną poezją. W wieku szesnastu lat wydano ją za mąż za księcia Fryderyka Ludwika von Württemberg, którego wujem był Fryderyk, król Prus. Małżeństwo, mimo zapewnień Ludwika o miłości, okazało się pomyłką i dla Marii było pełne upokorzeń. Księstwo Wirtemberscy zamieszkali w Trzebiatowie, gdzie stacjonował pułk Fryderyka Ludwika. Maria uciekła w „swój” świat. Rysowała, wiele czytała ale głównie pisała wiersze. Z nadwornym malarzem Czartoryskich, Janem Rustemem odnawiała trzebiatowską rezydencję. Po zdradzie męża wystąpiła o rozwód i przeniosła się do Puław. Oddała się tam pisarstwu i działalności charytatywnej. Złotymi zgłoskami w literaturze polskiej zapisała się Maria Czartoryska pierwszą polską powieścią romantyczną pt. „Malwina czyli domyślność serca”. Ostatnie lata swojego życia spędziła u brata w Hotelu Lambert, w Paryżu. Adam Mickiewicz wspominał, jak prowadził ją do tańca, a Fryderyk Chopin dedykował jej kilka lat później skomponowane przez siebie cztery mazurki. Maria Czartoryska zmarła w 1854 r., jej prochy spoczęły w kościele w Sieniawie.
Lyonel Feininger (1871-1956), znakomity amerykański malarz i grafik niemieckiego pochodzenia. Malarstwo studiował w Berlinie, Hamburgu i Paryżu. „Zarażony” kubizmem Picassa znalazł swój własny styl, w którym charakterystyczną cechą było budowanie obrazu z pryzmatycznych form. W roku 1924 po raz pierwszy spędził urlop w Mrzeżynie. Tam znalazł swoje krajobrazy. Podczas spacerów brzegiem morza studiował formy chmur i kolory wody morskiej. Studiował kształty rybackich chat i łodzi. Często jeździł do Trzebiatowa, w którym szczególnie zainteresował go kościół Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny oraz urok trzebiatowskich uliczek. Ulubionym jego „morskim” tematem były żaglowce, kutry, jachty. Często budował zimą ich modele, by latem, puszczone w Mrzeżynie stały się przedmiotem szkiców, rysunków i obrazów. Po dojściu Hitlera do władzy Mrzeżyno się zmienia. Na wydmach powstają koszary wojskowe i lotnisko dla wodnopłatów. Szerzy się antysemityzm. Dla Feiningera Mrzeżyno staje się niebezpieczne z racji żydowskiego pochodzenia jego żony, Julii. Pożegnanie z ukochaną miejscowością nastąpiło w 1935 r. Dwa lata później wyjechał do Stanów Zjednoczonych. W roku 2002 galerii w trzebiatowskim pałacu nadano imię Lyonela Feiningera.
INTERmedi@
